تاریخ شهادت امام رضا به روایتی که در تاریخ آمده است - کالارنا

خبرنگاران | سرویس مذهبی - دوره امامت آن حضرت 20 سال استمرار یافت و چنان که خود ایشان فرموده بود، از سفری که مامون بر آن گرامی تحمیل کرد، هرگز به وطن بازنگشت و در سرزمینی دور از زادگاه و خانواده اش به روز 30 صفر 203 هجری قمری در سن 55 سالگی مظلومانه به شهادت رسید و در دیار طوس آن جا که اکنون مشهد نام گرفته است بدن مطهرش مدفون شد.

اختلاف نظر در مورد تاریخ ولادت و تاریخ شهادت امام رضا (ع)

مورخین تاریخ ولادت ایشان را به سال های 148، 151 و 153 هجری قمری و در روزهای نوزدهم رمضان، دهم رجب و یازدهم ذی القعده ذکر نموده اند. در مورد سالروز وفات ایشان نیز اختلاف نظر وجود دارد و محققین وفات ایشان را طی سالهای 202، 203 و 206 هجری قمری محتمل دانسته اند. اما قول مشهور در مورد ولادت آن بزرگوار سال 148 هجری قمری و در مورد وفات ایشان سال 203 هجری قمری است. با پذیرش چنین اقوالی طول عمر با برکت امام رضا (ع) 55 سال می گردد. دوران 20 ساله امام حضرت ثامن الائمه (ع) با حکومت پنج ساله هارون الرشید، سه ساله خلافت محمد امین و 13 ساله زمامداری عبدالله مامون همزمان است.

تاریخ شهادت امام رضا (ع) به قول های مختلف

درباره تاریخ شهادت امام رضا (ع)، به دست مأمون عباسی در سرزمین طوس، گفتار مورخان و سیره نگاران مختلف است.

شیخ مفید در مسارالشیعه، آن را در روز 23 ذی قعده سال 203 می داند.(مسار الشیعه، ص 16) به همین جهت، برای زیارت آن حضرت در این روز تأکید فراوانی به عمل آمده است.(منتهی الآمال شیخ عباس قمی، ج2، ص 312؛ وقایع الایام شیخ عباس قمی، ص 97) بعضی، روز 23 ماه رمضان را روز شهادت آن حضرت دانستند.(زندگانی چهارده معصوم(ع) ترجمه اعلام الوری - امین الاسلام طبرسی، ص 424) عده ای هم، شهادت ایشان را در ماه صفر ذکر نموده اند ولیکن بعضی از آنان، روز چهاردهم، بعضی روز هفدهم و بعضی دیگر، آخرین روز صفر را تاریخ شهادت امام رضا (ع) می دانند.(منتهی الآمال، ج2، ص 312)

تاریخ شهادت امام رضا (ع) به تاریخ شمسی

تاریخ شهادت امام رضا (ع)، روز آخر ماه صفر سال 203 هجری قمری بیان شده است. البته این که ماه صفر در آن سال 29 روزه یا 30 روزه بوده است جای تامل دارد. بر این اساس اگر ماه صفر 29 روزه بوده، تاریخ شهادت امام رضا (ع) بر مبنای تاریخ شمسی مصادف بوده است با روز یکشنبه 18 شهریور سال 197 هجری شمسی معادل 9 سپتامبر 818 میلادی بوده است. اگر ماه صفر در آن سال 30 روزه بوده است که قدری دور از محاسبات است با این حال تاریخ شهادت امام رضا (ع) مصادف بوده است با روز دوشنبه 19 شهریور 197 هجری شمسی معادل 10 سپتامبر 818 میلادی بوده است.

شهادت جانسوز امام رضا (ع)

مأمون که برای حفظ حکومت خود امام رضا (ع) را از مدینه به مرو آورده بود و با ترفندهای خود و اطرافیان به اهداف خود نرسیده بود، وقتی که رفتار و قاطعیت آن حضرت را دید، دریافت که گفتار و رفتار آن حضرت در نهایت موجب ضعف و تزلزل حکومت او می گردد و از سوی دیگر عباسیّان همیشه در مورد ولایت عهدی امام رضا (ع) مأمون را تهدید می کردند و به او هشدار می دادند. در نتیجه وی تصمیم گرفت که آن حضرت را به گونه ای از میان ببرد. ولی کاملاً مراقب بود که این عمل به طور کاملاً محرمانه انجام گیرد تا مسئله جدیدی برای حکومتش پیش نیاید. لذا با مسموم کردن آن حضرت به هدف خود رسید. امام (ع) در روز آخر صفر بر اثر زهر مسموم و دعوت حق را لبیک گفت و به اجداد پاکش پیوست.

دفن شبانه امام رضا (ع)

مردم و دوستداران آن امام وقتی که خبر شهادت حضرت را شنیدند ازدحام کردند و گفتند که مأمون با نیرنگ امام (ع) را کشته است. مأمون شخصی را نزد مردم فرستاد و گفت تشییع جنازه به فرصتی دیگر موکول شده است. مأمون از ترس این که آشوبی برپا گردد مردم را با این ترفند متفرق کرد و دستور داد جنازه آن حضرت را شبانه غسل دادند و به خاک سپردند.

کنیه های امام رضا (ع)

کنیه های امام رضا ابوالحسن و ابوعلی است و لقبهایی چون رضا، صابر، زکی، ولی، فاضل، صدیق، رضی، سراج الله، نورالمهدی، قره العین المومنین، کفوالملک، کافی الخلق را برای آن حضرت برشمردند.

خلاصه ای از دوران امامت امام رضا (ع)

حضرت علی بن موسی الرضا (ع) دوران امامت خود را از سال 183 هجری قمری در اوج خفقان سیاسی دنیای اسلام و اقتدار حکومت عباسیان شروع کرد. این مرحله از دوران زندگی ایشان از تاثیرگذارترین مراحل تاریخ تشیع است، عزیمت اجباری امام به خراسان بنا بر اصرار مامون و پذیرفتن تقاضای سیاسی خلیفه عباسی مبنی بر در دست دریافت زمامداری مسلمین و پذیرش سِمت ولایتعهدی به اجبار و اکراه از وقایع مشهور تاریخ اسلام است. هجرت تاریخی امام از مدینه به مرو، استقبال گستره شیعیان و طرفداران اهل بیت در راستا حرکت کاروان آن حضرت و انتشار حدیث سلسله الذهب و اقدام به برگزاری نماز عید فطر و برگزاری جلسات مناظره با علمای اهل کتاب از این دوره زندگی امام در تاریخ به یادگار مانده است. عاقبت با توجه به اوج گیری احساسات مذهبی به نفع امام رضا (ع) و بروز اختلافات خانوادگی در خاندان عباسی، آن امام بزرگوار به دسیسه چینی مامون خلیفه عباسی مسموم و به شهادت رسیدند و پیکر مطهر ایشان در حوالی طوس به خاک سپرده شد و اکنون بعد از گذشت سالیان سال این مزار کعبه اهل ولایت از سراسر دنیا است.

گزیده ای از کلمات قصار امام رضا (ع)

اِنَّ الصَّمتَ بابٌ مِنْ اَبْوابِ الحِکْمَةِ، اِنَّ الصَّمْتَ یُکْسِبُ المَحَبَّةَ، اِنَّهُ دَلیلٌ عَلی کُلِّ خَیْرٍ؛

همانا خاموشی و کنترل زبان دری از درهای حکمت است و موجب دوستی می گردد و به نیکی ها راه می برد.

صِدیقُ کُلِّ امْرء عَقْلُهُ و عَدُوُّهُ جَهْلُهُ؛

دوست هر انسانی، عقل او، و دشمن هر انسانی نادانی اوست.

اَلتَوَدّدُ اِلَی النّاسِ نِصْفُ العَقْلِ؛

دوستی با مردم، نیمی از عقل محسوب می گردد.

اِنَّ اللّهَ تَعالی یَبْغُضُ الْقِیلَ وَ الْقالَ وَ اِضاعَةَ الْمالِ وَ کَثْرَةَ السُؤالِ؛

همانا خداوند قیل وقال (کشمکش لفظی بی مورد)، و تباه ساختن ثروت و تقاضا کردن بسیار را دشمن می دارد.

لا تَدَعُوا العَمَلَ الصّالِحَ وَ الْاِجْتَهادَ فی العِبادَةِ اِتِّکالاً عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وسلم ؛

کار نیک و تلاش در عبادت را به بهانه دوستی و بر حبّ آل محمد صلی الله علیه و آله وسلم رها نسازید.

مَنْ رَضِیَ عَنِ اللّهِ تَعالی بالْقَلِیلِ مِنَ الرِّزْقِ رَضِیَ اللّهُ عَنْهُ بالْقَلِیلِ مِنَ الْعَمَلِ؛

کسی که به روزی اندک از خداوند مسرور باشد، خداوند از او به عمل کم، راضی خواهد شد.

اَلْاِسْتِرسالُ بِالْاُنْسِ یُذْهِبُ المَهابَةَ؛

انس دریافت حساب نشده (و بدون کنترل) با مردم شخصیت انسان را از بین می برد.

یَأتِی عَلَی الناسِ زَمانَ تَکُونُ العافِیَةُ فِیهِ عَشْرَةَ اَجْزاءٍ، تِسْعَةٌ مِنْها فِی اِعْتِزالِ النّاسِ، وَ واحِدٌ فِی الصَّمْتِ؛

زمانی بر مردم می آید، که عافیت و آرامش، در آن موقع در ده بخش است؛ نُه بخش آن در دوری از مردم و گوشه گیری و یک بخش آن در سکوت است.