خبرنگاران گزارش می دهد؛ با بوم مدل کسب وکار آشنا شوید، چگونه برای یک استارتاپ مدل کسب وکار طراحی کنیم؟
به گزارش کالارنا، هر فردی برای راه اندازی یک کسب وکار علاوه بر ایده منحصر به فرد، به یک ابزار مفید به نام بوم کسب وکار احتیاج دارد تا روش عملی کسب درآمد را بیاموزد.
به گزارش خبرنگار حوزه دریچه فناوری گروه فضای مجازی خبرنگاران؛ اولین قدم برای راه اندازی یک کسب وکار نوپا، آشنایی با عوامل راهبردی و کلیدی است که می تواند ما را در مسیر درست تجارت قرار دهد. یکی از ابزارهایی که موفقیت در استارتاپ را تضمین می کند، بوم مدل کسب وکار است.
شرط لازم برای راه اندازی هر کسب وکار داشتن یک مدل کسب وکار مناسب و کامل است که با استفاده از آن به سادگی بتوان بر تمامی بخش های اصلی کسب وکار اشراف داشت.
اگر چه واژه مدل کسب وکار، با بحث کسب وکارهای اینترنتی رایج شد اما به خاطر داشته باشیم که امروزه این مفهوم ، همه نوع کسب وکار از شغل ساده خانگی تا بزرگترین تجارت تولیدی، بازرگانی یا تکنولوژیک را دربرمی گیرد. مدل کسب وکار، یکی از زیرمجموعه های طرح کسب وکار محسوب می گردد که باید قبل از خلق یک تجارت فعال، آن را در ذهن مان به وجود آورده باشیم.
تا زمانی که یک مدل کسب وکار معین در ذهن کارآفرین شکل نگرفته، نباید مراحل اجرایی و عملیاتی کار را شروع کند.
مدل کسب وکار چیست؟
مدل کسب وکار (Business Model) در ادبیات مدیریت یک اصطلاح نسبتاً جدید است. شاید بسیاری به اشتباه بیان نمایند، مدل کسب وکار همان طرح کسب وکار(Business Plan) است؟ باید پاسخ دهیم خیر؛ بحث طرح کسب وکار در حدود دو قرن قدمت دارد در حالی که مدل کسب وکار در حدود دو دهه از طرح آن می گذرد.
در حدود چند جمله طرح کسب وکار را بیان می کنیم تا بتوانید علت شکل گیری و تفاوت های موجود در میان مدل و طرح کسب وکار را درک کنید.
تفاوت طرح کسب وکار و مدل کسب وکار
جالب است بدانید طرح کسب وکار، قدیمی تر از مدل کسب وکار است و مدت ها قبل از آن وجود داشته است.
طرح کسب وکار (Business Plan) در اثر تقاضا و به عبارتی در اثر فشار و خواست بانک ها به وجود آمد. اگر بخواهیم به پیشینه این موضوع نگاهی داشته باشیم کافی است، به دوران انقلاب صنعتی بازگردیم. پس از انقلاب صنعتی و شکل گیری بانکداری مدرن، اعطای وام به کسب وکارها در زمره فعالیت های سودآور اقتصادی مبدل شد.
به طور طبیعی بانک ها و سرمایه گذاران خصوصی، برای مشارکت در سرمایه گذاری برای تأسیس یا توسعه فعالیت تجاری، اسنادی از صاحبان ایده یا کسب وکار طلب می کردند که نشان دهد چه کسب وکاری دارند و چگونه کار خواهد نمود؟
این اسناد طلب شده به مرور کامل تر شد و به شکل طرح کسب وکار(Business Plan) امروزی درآمد. این طرح با توجه به اقتضای زمان خود بسیار ابتدایی بود و با سؤال های این چنینی تکمیل می شد.
چقدر سرمایه گذاری ضروری است؟
تزریق سرمایه باید در چه مقاطعی انجام گردد؟
چه نوع زمین یا کارگاه یا کارخانه ای ضروری است؟
به چند نفر نیروی انسانی با چه تخصص هایی نیاز داریم؟
قیمت تمام شده چقدر خواهد بود؟
حاشیه سود چگونه است؟
در نهایت، بازگشت سرمایه به چه شکلی خواهد بود؟
سرمایه گذار، چه به عنوان فرد و چه به عنوان یک نهاد رسمی مثل بانک، بر اساس سؤالات فوق و سؤالات مشابه دیگر، در مورد امکان مشارکت و چارچوب آن تصمیم می گرفت.
وجود یک طرح کسب وکار به صاحبان یاری می کند تا برای اجرایی شدن یک سرمایه گذاری و به پایان رساندن آن، راهنمایی داشته باشند و بتوانند بر روی مسیر تحقق طرح کار، کنترل داشته باشد.
به مرور اطلاعات این طرح به مواردی چون: اطلاعاتی در خصوص شرکت، محصول و خدمات بازار، تیم مدیریت، استراتژی کسب وکار، جزئیات اجرایی و تجزیه و تحلیل های مالی مبدل شد.
مدل کسب وکار چگونه ظهور پیدا کرد؟
اینترنت با ظهور خود بسیاری از فرصت های جدیدی را با ترفندهای درآمدزایی به همراه خود آورد.
با گذشت زمان پارامترهای کسب وکار در فضای جدید متفاوت شد و دیگر معیار درآمدزایی و سودآوری، مواد اولیه ارزان قیمت یا کارگر با دستمزد کمتر نیست. فضای مجازی دنیایی از تجارت شد که خدماتی با کمترین دریافتی به وجود آورد و این سوال به وجود آمد که درآمدزایی این مؤسسات چگونه است و یا چه مدل کسب وکاری دارند؟
اجزای مدل کسب وکار
به طور کلی مدل کسب وکار به دنبال پاسخ دادن به سه پرسش است:
پرسش اول: ارزش آفرینی
پرسش دوم: درآمدزایی
پرسش سوم: پایداری و بقا
مراحل درک مفهوم و تحلیل مدل کسب وکار
تعریف مدل کسب وکار: یک متد انجام کسب وکار است که نحوه فعالیت شرکت را بیان می کند، به نحوی که توسط آن شرکت بتواند خود را حفظ نموده و بقای خود را تضمین نماید و به عبارت دیگر درآمد کسب کند.
یکی از معروف ترین تعاریف مربوط به الکساندر استروالدر، طراح بوم مدل کسب وکار است.
طبق تعریف استروالدر؛ مدل کسب وکار ابزاری مفهومی است که شامل مجموعه ای از عناصر و ارتباط آن ها بوده و منطق شرکت جهت درآمدزایی را نشان می دهد و توصیف ارزشی است که شرکت به یک یا بخشی از مشتریان خود می دهد. در واقع به منظور خلق، بازاریابی و تحویل ارزش، همچنین ارتباط سرمایه ای یک یا بخشی از مشتریان برای ایجاد جریان های درآمدی پایدار و سودآور است.
اکثر شرکت های موفق دنیا و رویدادهای استارتاپی از بوم مدل کسب وکار استروالدر به عنوان تابلوی راهنمایی برای جهت دهی مسیر کسب وکار استفاده می نمایند.
بیشتر بخوانید: چگونه ایده ای خلاقانه برای استارتاپ خود پیدا کنیم؟/کوچه پس کوچه های کارآفرینی را بهتر بشناسید
اجزای مدل کسب وکار
بخش های مشتری:
گروه های مختلفی از افراد یا سازمان هایی را تعریف می کند که شرکت قصد دستیابی و خدمت به آن ها را دارد.
مهم ترین سوالاتی که در این قسمت مطرح می شوند:
ما برای چه کسانی ارزش خلق می کنیم؟
مهم ترین مشتریان ما چه کسانی هستند؟
ارزش پیشنهادی:
بسته ای از محصولات و خدمات است که برای بخش مشتری خاص ارزش خلق می کند. ارزش پیشنهادی دلیل ترجیح یک شرکت نسبت به سایر شرکت ها توسط مشتری است. هر ارزش پیشنهادی متشکل از بسته ای منتخب از محصولات و یا خدمات است که نیازهای یک بخش خاص از مشتریان را برآورده می کند. بنابراین ارزش پیشنهادی، مجموعه ای از منافع است که شرکت به مشتریان پیشنهاد می دهد. مهم ترین سؤالات این بخش عبارتند از:
چه ارزش هایی را به مشتریان ارائه می کنیم؟
به حل کدام مشکل مشتریان خود یاری می کنیم؟
چه نیاز هایی را از مشتریان برآورده می کنیم؟
چه بسته ای از محصولات و خدمات را به هر بخش مشتری پیشنهاد می کنیم؟
کانال های توزیع:
جزء سازنده کانال ها بیانگر این است که شرکت به منظور ارائه ارزش پیشنهادی مورد نظر به بخش های مشتریان هدف خود، چگونه با آن ها ارتباط برقرار نموده و به آن ها دسترسی دارد. کانال های ارتباطی، توزیع و فروش، واسط میان یک شرکت و مشتریان آن است. کانال های توزیع نقطه تماس با مشتری هستند و نقش مهمی در تجربه مشتری ایفا می نمایند. سؤالاتی که در اینجا مطرح می گردد:
بخش های مختلف مشتریان چه کانال هایی را برای دسترسی به ما ترجیح می دهند؟
هم اکنون چگونه به آن ها دسترسی داریم؟
ما چگونه آن ها را با برنامه روزمره زندگی مشتری هماهنگ می سازیم؟
ارتباط با مشتری:
با هر یک از بخش های مشتریان، روابطی ایجاد شده و این روابط حفظ می شوند. سؤالاتی در اینجا مطرح است:
هر یک از بخش های مشتریان ما انتظار برقراری و حفظ چه نوع ارتباطی را دارند؟
کدام یک از روابط را ایجاد نموده ایم؟
این ارتباطات چگونه با سایر اجزای مدل کسب وکار ما هماهنگ شده اند؟
جریان های درآمدی:
ارزش های پیشنهادی که به گونه ای موفقیت آمیز به مشتریان ارائه می شوند، منجر به جریان های درآمدی می گردند. سؤالاتی که در این زمینه مطرح می گردد عبارتند از:
مشتریان ما واقعاً برای چه ارزشی تمایل به پرداخت پول دارند؟
آن ها در حال حاضر برای چه چیزی پول پرداخت می نمایند؟ چگونه پول می پردازند؟
ترجیح می دهند چگونه پول بپردازند؟
هر جریان درآمدی چه سهمی از کل درآمدها را به خود اختصاص می دهد؟
منابع کلیدی:
عبارتند از دارایی های مورد نیاز برای ارائه اجزایی که پیش تر توصیف شدند. سؤالاتی که در این زمینه مطرح می شوند عبارت از:
ارزش های پیشنهادی ما به چه منابع کلیدی نیاز دارد؟
کانال های توزیع نیازمند چه منابعی است؟
برای ارتباط با مشتریان باید چه منابعی را در نظر بگیریم؟
ایجاد جریان های درآمدی به چه منابعی نیاز دارد؟
فعالیت های کلیدی:
عبارتند از فعالیت های مورد نیاز برای ارائه اجزایی که پیش تر توصیف شدند. مهم ترین سؤالاتی که در اینجا مطرح می گردد، این است که:
ارزش های پیشنهادی ما به چه فعالیت های کلیدی ای نیاز دارند؟
کانال های توزیع نیازمند چه نوع فعالیت های کلیدی ای هستند؟
برای ارتباط با مشتری باید چه فعالیت های کلیدی ای را در نظر بگیریم؟
ایجاد جریان های درآمدی به چه فعالیت های کلیدی ای نیاز دارد؟
مشارکت های کلیدی
برخی فعالیت ها برون سپاری انجام می شوند و برخی منابع از خارج از سازمان کسب می شوند. سؤالاتی که در این زمینه مطرح می گردد:
شرکای کلیدی ما چه کسانی هستند؟
تأمین نمایندگان کلیدی ما چه کسانی هستند؟
کدام یک از منابع کلیدی را به وسیله شرکا به دست می آوریم؟
کدام یک از فعالیت های کلیدی را شرکای ما انجام می دهند؟
ساختار هزینه:
اجزای مدل کسب وکار منجر به ایجاد ساختار هزینه می گردد. سؤالاتی که در این قسمت بیان می گردد:
مهم ترین هزینه های مدل کسب وکار ما چیست؟
گران ترین منابع کلیدی کدام مواردند؟
گران ترین فعالیت های کلیدی کدام ها می باشند؟
مهدی خدادادی بنیانگذار استارتاپ در حوزه سلامت در مصاحبه با خبرنگار خبرنگاران گفت: یکی از کاربردی ترین مدل هایی که طی سال های اخیر ارائه شده، بوم کسب وکار (business model canvas) است که در شناخت دقیق مجموعه و مشخص استراتژی یاری بسیار زیادی می کند. بوم کسب وکار یاری می کند تا تمام جزئیات و موارد مختلف تجارت خود را به صورت دقیق مشاهده کنید و بتوانید استراتژی خود را بهتر مشخص نموده و با دقت و سرعت بیشتری به پیش راهنمایی کنید.
وی ادامه داد: اجزای مدل کسب وکار به دو بخش منطقی و جسورانه تقسیم می گردد. منابع کلیدی، فعالیت های کلیدی و مشارکت های کلیدی از موارد منطقی است که باید با دلیل استدلال و یادداشت گردد اما دیگر موارد باید با خلاقیت راجع به آن تصمیم گیری انجام گردد.
خدادادی تأکید کرد: مهمترین مسئله ای که یک کارآفرین باید به آن توجه کند، این است که چه ارزشی خلق گردد تا مبتنی بر کشف نیاز مشتریان باشد و باید یک صاحب ایده بداند چه افرادی مشتری وی نیستند، چون نمی توان محصول یا خدماتی ارائه داد تا همه افراد در زمره طلب نمایندگان آن باشند.
نمونه ای از بوم مدل کسب وکار
در ادامه فیلمی را مشاهده می کنید تا شرح کاملی از بوم کسب وکار در اختیارتان قرار بدهد.گزارش از: سارا کیا
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان