سپر نقره ای تلسکوپ فضایی جیمز وب طی روندی پیچیده باز شد - کالارنا

همچنان که تلسکوپ فضایی جیمز وب در فضا پیش می رود، فرایند استقرار آن هم با راهنمایی تیم زمینی گام به گام انجام می گردد. طی روزهای گذشته مراحل بسیاری ازجمله باز شدن پالت های جلو و عقب، ارتفاع گرفتن برج قابل تنظیم و پوشش محافظ برای رسیدن به نقطه عطف کنونی پشت سر گذاشته شده است. اما جدیدترین مراحل فضاپیما را به شکل نهایی خود رساندند.

شب گذشته (بامداد امروز در ایران) ابتدا نخستین بازو از دو بازوی سپر خورشیدی یعنی تیرک سمت چپ (بازوی پورت/Port) باز شد. این گام مهم برای انجام در اوایل روز برنامه ریزی شده بود اما تیم مأموریت، عملیات را متوقف کرد تا تأیید کند که پوشش آفتابگیر، به عنوان آخرین مرحله آماده سازی پیش از استقرار پایه ها، کاملا باز شده است.

سوییچ هایی که باید نشان می دادند که این روکش به درستی جمع شده است، فعال نشده بودند، با این وجود روش های جایگزین دوم و سوم، باز شدن کامل پوشش محافظ را تأیید کردند. نخست این طور که به نظر می رسد، داده های دما نشان می دهد که پوشش محافظ آفتابگیر باز شده اند و جهت دریافت نور یک حسگر را مسدود نموده اند. از سوی دیگر حسگرهای ژیروسکوپ هم حرکتی را نشان می دهند که از فعال بودن دستگاه های آزادنماینده پوشش آفتابگیر حکایت دارد.

پس از تجزیه وتحلیل داده ها، مدیریت مأموریت تصمیم گرفت تا توالی استقرار را طبق برنامه ریزی پیش ببرد. بدین ترتیب استقرار پنج بخشی پایه تلسکوپی میانی چپ، به وسیله موتور در حدود ساعت 13:30 منطقه زمانی شرقی (22:00 به وقت تهران) شروع شد و این بازو به آرامی توسعه یافت تا خاتمه در ساعت 16:49 منطقه زمانی شرقی (01:19 بامداد به وقت تهران) خاتمه یابد.

در ادامه تیم مأموریت تصمیم به باز کردن دومین پایه، یعنی بازوی سمت راست (بازوی استاربورد/Starboard) گرفت و مهندسان عملیات را در ساعت 18:31 منطقه زمانی شرقی (03:01 بامداد به وقت تهران) شروع کردند. خاتمه در ساعت 22:13 منطقه زمانی شرقی (06:43 به وقت تهران) این پایه هم به خوبی در جای خود مستقر شد و تلسکوپ شکل نهایی بادبادک-مانند یا الماس-مانند خود را گرفت.

تکمیل باز شدن پوشش آفتابگیر و پایه های میانی در دو روز گذشته نقطه عطف مهمی برای وب محسوب می گردد زیرا اکنون همه 107 دستگاه آزادنماینده پوسته آفتابگیر، که هر یک از آن ها باید برای استقرار درست کار می کردند، اکنون با موفقیت باز شده اند. وب در مجموعه دارای 178 مورد از این عملگرهای موتوری است که 107 مورد از آن ها برای ایمن و جمع شدن نگه داشتن آفتابگیر پیش از استقرار استفاده شدند.

همان طور که پایه های میانی به وسیله موتورها به آرامی و به صورت افقی از فضاپیما به بیرون باز می شدند، پوسته های نقره ای جمع شده آفتابگیر متصل به خود را هم می کشیدند. این باعث شد تا پوشش خورشیدی به عرض کامل 14.2 متری خود در سراسر رصدخانه توسعه یابد.

کیت پریش (Keith Parrish) مدیر رصدخانه وب در مرکز پروازهای فضایی گادرد ناسا گفت: پایه های میانی در حقیقت کشنده های سپر خورشیدی هستند و وزن زیادی را برای باز کردن پوسته ها تحمل می نمایند تا به مجموعه رصدخانه شکل نمادین کنونی آن را بدهند.

در حالی که امروز، فرآیند استقرار بیش از حد انتظار طول کشید، که به علت پیشروی با احتیاط تیم عملیات و حرکت طبق پروتکل هایی بود که برای مقابله با موقعیت های غیرقابل پیش بینی تنظیم شده است، اما این احتمال وجود دارد که برنامه ریزی اولیه، در گام های بعدی استقرار وب هم دستخوش تغییر گردد.

پریش اعلام نمود: عملیات امروز نمونه ای از این موضوع است که چرا ما می گوییم که فکر نمی کنیم برنامه استقرار تغییر کند اما در عین حال انتظار تغییر را هم داریم. تیم مأموریت امروز آنچه را برای چنین موقعیتی تمرین نموده بودیم انجام داد: توقف، ارزیابی و پیشروی هدفمند طبق یک نقشه راه. ما هنوز راه درازی برای نهایی شدن فرایند استقرار جیمز وب داریم.

در حالی که اکنون با این گام مهم، دو بازوی میانی در موقعیت نهایی خود قفل شده اند و پوسته های چند لایه آفتابگیر را در محل مناسب خود نگه می دارند، اکنون تیم وب به سوی انجام مرحله نهایی استقرار آفتابگیر می رود: کشش.

در روزهای آینده، تیم هر یک از پنج لایه آفتابگیر را جدا نموده و سپس به صورت جداگانه تحت کشش قرار می دهد تا به شکل نهایی و محکم خود درآورد. این کار باعث ایجاد فضایی بین پوسته ها می گردد تا گرما امکان تابش به بیرون داشته باشد و هر لایه متوالی از آفتابگیر، از لایه زیرین خود خنک تر بماند.

مهندسان وب، فرایند کشش را با لایه پایین شروع خواهند کرد: بزرگ ترین و تخت ترین لایه که نزدیک ترین لایه به خورشید است و به بالاترین دما می رسد. آن ها به ترتیب تا پنجمین و کوچک ترین لایه که نزدیک ترین به آینه اصلی تلسکوپ است، پیش می فرایند.

کشش لایه ها شامل ارسال فرمان هایی برای فعال کردن چندین موتور است تا در مجموع 90 کابل را به وسیله قرقره های متعدد و دستگاه های مدیریت کابل، بچرخانند. کشش سایه بان وب حداقل دو روز طول می کشد اما ممکن است به علت پیچیدگی فرآیند و انعطاف پذیری موجود در جدول زمانی، زمان بیشتری هم احتیاج باشد.

عکس کاور: طرحی گرافیکی از استقرار سپر خورشیدی تلسکوپ فضایی جیمز وب

Credit: NASA

منابع: NASA, Space