ته ستون های کاخ آپادانا در شرایط حفاظت شده قرار دارند - کالارنا

به گزارش خبرنگاران به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، حمید فدایی امروز یکشنبه 16 دی 97 در این باره گفت: مدیریت و کارشناسان پایگاه های دنیای به اهمیت و اولویت اقدامات حفاظتی نسبت به اقدامات صرفاً مرمتی واقف هستند و قبل از اینکه به مرمت آثار و بازسازی های گسترده فکر نمایند در کوشش برای اقدامات حفاظتی مجموعه یا مجموعه های تحت پوشش هستند.

فدای با بیان این که چندی پیش تصویری از یکی از ته ستون های کاخ آپادانا در تخت جمشید در فضاهای مجازی منتشر شد که نشاندهنده آن بود که یکی از ته ستون های کاخ آپادانا با پلاستیک سیاهی پوشیده شده است، توضیح داد: در حال حاضر در تخت جمشید و پاسارگاد از مواد مرمتی استفاده می گردد که نسبت به سیمانی که درگذشته استفاده می شده دارای مزایای بسیار است. این نوع مواد، پایه آهکی دارد و تست های اولیه آن در 7 سال پیش در کاخ هدیش اجرا شده و آزمون نهایی نیز نشانگر خواص و مزایای بسیار بالای این مواد نسبت به سیمان های اجراشده در سایت های تاریخی مشابه است.

او گفت: کاخ آپادانا نیز از این قائده جدا نبوده و هم اکنون از بهترین و مناسب ترین مواد مرمتی به نام لدان، استفاده می گردد. لدان شامل پنج نوع مواد مختلف است که با توجه به مشکل و آسیب هر بخش، باید یک نوع مواد خاص استفاده گردد. نکته مهم اینکه، تشخیص و حتی اجرای این مواد (اصطلاحاً میکرو) یک اقدام فوق العاده کارشناسانه بوده و مرمتکار حتماً می بایست ازلحاظ علمی در حدی باشد که آسیب را تشخیص و اصطلاحاً نسخه را نوشته و حتی دارو را با اختلاط نسبت های مختلف آماده و سپس اجرا کند.

فدایی همچنین درخصوص نوع مواد استفاده شده و میزان آسیب های آن گفت: مواد مورد استفاده، نباید ازلحاظ شیمیایی در اثر گذشت زمان تغییر ماهیت یا تغییر رنگ دهد. مواد مرمتی نباید روی عنصر معماری مورد مرمت اثر سوء گذارد و نباید نسبت به جنس اثر مورد مرمت حساسیت یا واکنش نشان دهد. لازم است مواد مرمتی ازلحاظ فیزیکی با جنس اثر تاریخی همگن باشد، ضریب انبساط و انقباض مواد اجراشده باید با جنس اثر مورد مرمت یکسان یا نزدیک باشد، درصد جذب رطوبت مواد اجراشده باید مشابه اثر تاریخی باشد و درجه سختی مواد اجراشده به منظور سهولت در اصل برگشت پذیری، نباید از جنس اثر تاریخی سخت تر باشد.

او همچنین تاکید نمود: ازنظر بصری نیز مواد اجراشده باید خصوصیت هایی داشته باشد. لازم است در مرمت ها دانه بندی درشت تر، سطح پائین تر و رنگ مواد یک پرده(درجه) بازتر در نظر گرفته گردد. مواد جدید مورد استفاده در مرمت سنگهای تخت جمشید، تمام خواص برشمرده را دارد. چنانچه به راحتی می توان دانه بندی و رنگ آن را تغییر داد. به همین دلیل این مواد هم اکنون در آثار تاریخی دنیا که سنگ آهکی دارند به خصوص ایتالیا و آلمان کاربرد زیادی دارد.

به گفته فدایی، کارشناسانی که در کاخ آپادانا مشغول به فعالیت هستند در چند نوبت فنون استفاده از این مواد را در کارگاه های آموزشی بین المللی فراگرفته و تاکنون چهار ته ستون کاخ آپادانا را با رعایت اصول فنی مرمت کرده اند. به طوری که این مواد برخلاف سیمانی که یک دهه پیش استفاده می شده حساسیت های زیادی دارد، ازجمله رطوبت دهی.

مدیر پایگاه میراث دنیای تخت جمشید همچنین درخصوص پوشش پلاستیکی تاکید نمود: همچنین دمای مواد اجراشده نباید از 5 درجه سانتی گراد پایین تر آید. به همین دلیل احتیاج است روی مواد اجراشده اسفنج های مخصوص قرار گیرد و روی اسفنج ها نیز باید با پوشش پلاستیکی پوشانده گردد. معمولاً مرمتگران بعد از اتمام کار ناچار هستند اثر در حال مرمت را با مواد و مصالح در دسترس مانند پلاستیک پوشانده و با کاور برزنتی عایق که مخصوص ته ستون های آپادانا طراحی و تهیه شده محافظت نمایند.

او اضافه نمود: در واقع روی پلاستیک اولیه اعم از سیاه، شفاف یا زردرنگ کاور طراحی شده و مناسبی قرار می گیرد؛ اما متأسفانه بعضی مغرضانه قبل از قرار دریافت پوشش مخصوص و یا بعد از برداشتن پوشش، اقدام به تهیه تصویر و انتشار آن کرده اند.

فدایی همچنین در خصوص حفاظت ته ستون های کاخ آپادانا به اقدامات انجام شده اشاره نمود و اضافه نمود:تا قبل از شکل گیری پایگاه پژوهشی در مجموعه میراث دنیای تخت جمشید، بیشتر اقدامات اجرا شده، رویکرد صرفاً مرمتی و نه حفاظتی داشته است. این ته ستونها نیز مدت ها است احتیاج به حفاظت دارند، بنابراین اقدامات صرفاً حفاظتی در خصوص ته ستون های کاخ آپادانا یکی از مهم ترین اقدامات حفاظتی در خصوص حفاظت سنگ های تاریخی تخت جمشید بوده که در حال اجرا است.

او گفت: خوشبختانه مدتی است مدیریت و کارشناسان پایگاه های دنیای به اهمیت و اولویت اقدامات حفاظتی نسبت به اقدامات صرفاً مرمتی واقف هستند و قبل از اینکه به مرمت آثار و بازسازی های گسترده فکر نمایند در کوشش برای اقدامات حفاظتی مجموعه یا مجموعه های تحت پوشش هستند.

تمام کارشناسان و افرادی که در مرمت های کاخ آپادانا حضور دارند علی رغم دارا بودن مدرک تحصیلی وابسته مانند کارشناسی ارشد مرمت آثار تاریخی یا بناهای تاریخی، در یک و یا دو دوره مرمت تخصصی سنگ شرکت داشته و در کارگاه های آموزشی بین المللی یا کارگاه های آموزشی جانبی، فنون استفاده از مواد و مصالح جدید را فراگرفته اند. این مرمتگران طبق اصول، اقدامات تند نگاری، پاک سازی، اجرای ملات و مراقبت تا زمان گیرش نهایی را با پوشش های پلاستیکی یک بارمصرف و پوشش برزنتی انجام می دهند.

نکته بسیار مهم این است که چنانچه مواد آهکی پس از اجرا، بدون پوشش رها گردد، مواد اجراشده به سرعت رطوبت خود را ازدست داده و یا سرد می گردد که بسیار دردسرساز است. از این رو مرمتگران حتماً می بایست پوشش پلاستیکی را اجرا نمایند.

نکته قابل توجه اینکه استفاده از ملات سیمان اقدام دشواری نیست و چنانچه مرمتگران کاخ آپادانا به جای مواد آهکی از سیمان استفاده می کردند احتیاجی به پوشش های اسفنجی- پلاستیکی و برزنتی نبود. باید دانست روش کار مرمتگران سابق که نویسنده گزارش به آن اشاره داشته در دنیا منسوخ شده و دیگر نباید تکرار گردد.

به گفته فدایی حال این سئوال مطرح است که اگر نویسنده مطلب یاد شده نگاه مغرضانه و تخریب گرانه نداشته است، باید قبل از هر چیز درباره دلیل این پوشش، از مسئول کارگاه، شرح می خواست و حتی اجازه عکاسی می گرفت. این موضوع نشان می دهد که ایشان تنها با هدف جوسازی، ایجاد فضای مسموم و تخریب کارشناسان دست به این اقدام زده است.

این شخص بدون رعایت شرط ادب، مرمتگران تخت جمشید را دشمن و عدو معرفی کرده است! این در حالی است که گروه مرمتگران کاخ آپادانا در سخت ترین شرایط آب و هوایی و با جان و دل، علاقه و حساسیت بالا، اقدامات مرمتی را انجام می دهند و تاکنون چهار ته ستون آسیب دیده را با رعایت اصول و قواعد مورد تایید مرمتی حفاظت و مرمت کرده اند.