چرا دولت الکترونیک توسعه نمی یابد؟ - کالارنا

اما مهم ترین آنها عبارتند از:

نبود سیاست هماهنگ و برنامه منسجم

زیرساخت دولت الکترونیک نه تنها شامل زیرساخت های فنی مانند شبکه های ارتباطی، پروتکل ها و مدل های مرجع است، بلکه زیرساخت های حقوقی و قانونی از اهمیت بالاتری برخوردارند. به نظر می رسد نبود مجموعه قوانین یکدست و هماهنگ قابل پذیرش از سوی تمامی بخش های حاکمیت از مهم ترین دلایل عدم بهره مندی کامل از زیرساخت های فنی موجود است.

عدم اطلاع سازمان ها و بهره برداران

به نظر یکی از دلایل عمده در عدم گسترش کاربری دولت الکترونیک در سازمان های مختلف، نداشتن اطلاع کامل آنها از زیرساخت های موجود است یا اگر اطلاعی وجود دارد، این موضوع به صورت سیستماتیک در بدنه بعضاً طویل سازمانی وزارتخانه ها و دستگاه های اجرایی نفوذ ننموده است. به عنوان مثال قانون مشارکت بخش خصوصی که در تمامی کشورهای پیشرو یکی از دلایل اصلی موفقیت و توسعه دولت الکترونیک بوده است، با وجود اینکه به وسیله هیأت دولت اعلام شده است با این حال هنوز مقاومت هایی در دستگاه های اجرایی در مقابل آن وجود دارد، زیرا سازمان ها همیشه به روش های سنتی عادت نموده اند و برای برون رفت از این موضوع باید آیین نامه و روش های اجرایی سریعاً به وسیله دستگاه های بالاسری اعلام و در راستای آن تمامی بخش های غیرفنی سازمان ها نیز توجیه شوند.

تقابل سازمان ها در مقابل هم

به طور کلی چه در سطح ملی و حتی در سطح استانی، دستگاه های اجرایی در موضوعات مختلف با هم تقابل دارند در حالی که در تمامی جلسات قول مساعدت می دهند ولی در عمل همکاری نمی نمایند. مثلاً در ضوابط دولت الکترونیک که از نظر من یکی از اسناد فوق العاده ارزشمند درخصوص گسترش دولت الکترونیک است، مشخص می کند که سازمان ها در اشتراک داده ای باید با هم همکاری داشته باشند و حتی الزام می نماید، اما سازمان ها در عمل به صورت سنتی داده های خود را در دسترس قرار نمی دهند. در بیشتر موارد ساختارهای اداری این اجازه را نمی دهد و نهادهای حوزه فناوری اطلاعات لزوماً با دستورالعمل نمی توانند این مسأله را حل نمایند. مسأله زمانی حل می گردد که حوزه های غیرفنی دستگاه های اجرایی مانند حوزه های مدیریتی آنها در موضوع ورود کند.

مثلاً در موضوعی مانند اشتراک نقشه و آدرس بین شهرداری، شرکت های خدمت رسان شهری مانند آب، برق، گاز و تلفن، بعد از سال ها هنوز مایل به اشتراک داده ای در سطح قابل قبولی نیستند.

نبود دیدگاه خدمت محوری

گرچه معماری دولت الکترونیک براساس دیدگاه خدمت-محوری تنظیم شده است، اما هنوز در دستگاه های اجرایی این موضوع بدرستی اجرایی نشده است که سبب می گردد شهروندان برای دریافت خدمات خود مراجعه حضوری را ترجیح دهند. به عنوان مثال هنوز در پورتال دستگاه های اجرایی اطلاع رسانی در مورد مدیر سازمان بیش از هر چیزی است که به هیچ وجه مورد علاقه مخاطبان نیست. مخاطب علاقه مند است بداند کجا و چگونه خدمتی را بگیرد. یا مثلاً دستورالعملی به دستگاه های اجرایی داده شد که شناسنامه خدمات دستگاه های اجرایی روی پورتال قرار گیرد. وقتی به ساختار آن نگاه می کنی کاملاً یک فرمت فنی است و اصلاً مخاطب-محور نیست. من بسیار بعید می دانم شهروندان و مخاطبان از این شناسنامه خدمت استفاده ای داشته باشند.

مدیریت بودجه

به نظر من مهم ترین وجه توسعه دولت الکترونیک استفاده از مکانیزم بودجه برای توسعه آن بوده است. به دلیل ساختار بودجه کشور، دستگاه های اجرایی در موارد بسیاری بودجه را صرف موازی کاری و انجام پروژ ه هایی نموده اند که در محدوده وظایف آنها نبوده است یا پتانسیل و کفایت اجرایی آن را نداشته اند. با ابزار اصلی و قوی بودجه می توان اجرای سیاست های توسعه دولت الکترونیک را مدیریت کرد. به عنوان مثال بودجه دولت در این بخش به دو صورت جاری و عمرانی تقسیم می گردد و بودجه عمرانی زیر نظر سازمان فناوری اطلاعات در سراسر کشور به پروژه ها و برنامه هایی داده می شد که مطابق معماری دولت الکترونیک حرکت می نمایند.

نبود استانداردها و چارچوب های پراکنده

یکی از مهم ترین دلایل عدم توسعه کامل دولت الکترونیک آن بوده است که تدوین استانداردها، چارچوب ها و مدل هایی که بتوانند راهنمای حرکت تمامی دستگاه های اجرایی در توسعه پروژه های حوزه فناوری اطلاعات باشد، در زمان مناسبی ارائه نشده اند. مثلاً، این استانداردها چنان دیر تدوین و ارائه شده اند که بسیاری از سازمان ها برای پاسخ به احتیاجهای خود سامانه ها و خدماتی را توسعه داده اند که اگر فرض کنیم با این استانداردها و مدل ها تعارض داشته باشند، در مقابل گسترش استانداردها مقابله می نمایند تا فعالیت های قبلی خود را نادیده بگیرند.

عدم تقسیم بندی مناسب؛ وظایف حوزه دولت الکترونیک

در بسیاری از موارد نیز وظایف هر دستگاهی در سطح ملی و استانی به صورت مشخص تدوین نشده است. به عبارت دیگر خدمات دولت بدرستی از نظر دیدگاه پیاده سازی و اجرایی تقسیم بندی نشده اند. به عنوان مثال در همه استان ها ما احتیاج به یک پورتال استانی داریم، که هر استانی این موضوع را به صورت یک مسأله استانی بداند؟ آیا در سطح ملی یک پورتال متمرکز برای ارائه خدمات به تمامی استان ها ایجاد گردد؟ آیا یک استاندارد ملی ارائه و هر استانی برحسب منابع خود اقدام نماید؟ در همین مسأله ساده، گاه ابهام وجود دارد و این موضوع به تمامی ارکان دیگر هم قابل گسترش است.

عدم توجه به بهره برداری و استفاده

به نظر می رسد که در حوزه دولت الکترونیک اغلب دیدگاه صرف توسعه سامانه ها و زیرساخت ها شده است و به موضوع استفاده و بهره مندی از این قابلیت ها و زیرساخت توجه کافی نشده است و به همین دلیل مخاطبان و بویژه شهروندان از بسیاری از خدمات دولت الکترونیک بی اطلاع هستند. بنابراین دولت باید در این خصوص فرهنگ سازی و اطلاع رسانی بهتری داشته باشد. به صورت خلاصه آنچه که سبب عدم توسعه دولت الکترونیک در سطح شهروندان شده است، ارتباط بسیار کمتری به موضوع فنی دارد و دلیل عمده آن را باید در ضعف های سازمانی و اداری کشور جست و جو کرد. راه حل آن وجود یک نهاد بالاسری است که بتواند در تمامی ارکان حاکمیت دستورالعمل ها و ضوابط دولت الکترونیک را اجرایی کند. بعلاوه، قوانین مربوط به دولت الکترونیک در مجلس از فوریت بالایی برخوردار گردد که بتوان سریعاً به تنظیم قوانین و اجرای آنها اقدام کرد.