کاهش 50 درصدی مواد مخرب لایه ازون - کالارنا

روز 16 سپتامبر که سال جاری با 25 شهریورماه مصادف شده، از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی حفاظت از لایه ازون نام گذاری شده است. این نام گذاری در 19 دسامبر سال 2000 میلادی انجام شد و در حقیقت بزرگداشتی برای پیمان مونترال (معاهده بین المللی که در سال 1987 انجام شد و کشور ها متعهد شدند تا برای حفاظت از لایه ازون اقدام نمایند) است.

لایه ازون زمین برای محافظت از همه اشکال حیات از محصولات کشاورزی گرفته تا سلامت انسان در برابر تشعشعات مضر خورشید حیاتی است. این سپر در استراتوسفر زمین برای دهه ها تحلیل رفته است و حیات روی این سیاره را در معرض خطر قرار می دهد، اما تحقیقات نو NOAA (اداره اقیانوس شناسی و علوم جوی کشور آمریکا) می گوید که اکنون این شانس وجود دارد که لایه ازون تا حدی بهبود یابد.

در تحقیقات نو، NOAA تعیین شد که غلظت جهانی مواد شیمیایی مضری که به لایه ازون آسیب می رسانند، در استراتوسفر میانی عرض جغرافیایی کمی بیش از 50 درصد کاهش یافته است، و تقریباً به سطوحی که در سال 1980 مشاهده می شد، رسیده است.

بعلاوه در قطب جنوب که بیشترین میزان آسیب به لایه ازون را دارد نیز این مواد هرچند با سرعت کمتر، اما کاهش یافته اند. تحقیقات NOAA نشان داد که غلظت لایه ازون از زمان اوج گیری در قطب جنوب در دهه 90 میلادی، 26 درصد کاهش یافته است و پیش بینی می گردد که لایه ازون در قطب جنوب تا سال 2070 بازیابی گردد.

استفان مونتزکا، دانشمند ارشد آزمایشگاه نظارت جهانی NOAA گفت: پیشرفتی که در برنامه حفاظت از لایه ازون حاصل شده فوق العاده است، اما هنوز راه زیادی برای ترمیم لایه ازون داریم. مقررات بین المللی و برنامه مدیریت مواد شیمیایی مخرب ازون در طول سه دهه اخیر پیشرفت داشته، اما سرعت آن آهسته و ثابت بوده است.

از جمله این ترکیبات شیمیایی مخرب ساخته دست بشر، کلروفلوئوروکربن ها (CFCs) هستند که در دهه 60 میلادی در دستگاه های تهویه مطبوع، قوطی های اسپری آئروسل، فوم پلی اتیلن و محصولات پاک نماینده صنعتی استفاده می شد. این ترکیب پس از استفاده به استراتوسفر می رسد و در این محدوده اشعه ماوراء بنفش ترکیبات را تجزیه می نماید و اتم های کلر را آزاد می نماید که ترکیب آن با بُرُم برای لایه ازون خطرناک است. این اتم ها مولکول های ازون را از بین می برند؛ فقط یک اتم کلر می تواند بیش از 100 هزار مولکول ازون را از بین ببرد.

در سال های بعدی هیدروکلرو فلوئوروکربن ها (HCFCs) به عنوان جایگزین موقتی برای CFC ها توسعه داده شدند، زیرا این مواد طول نسبت به CFC دوام کمتری در اتمسفر دارند و کلر آن ها واکنش زیادی به استراتوسفر نمی دهند. با این حال، طبق گفته NOAA، این مواد همچنان توانایی از بین بردن ازون استراتوسفر را دارند و به همین علت فراوری این ماده در کشور های پیشرفته در سال 2020 ممنوع شد.

در انتها این گزارش دانشمندان خاطرنشان کردند که موفقیتی تا به امروز در ترمیم لایه ازون حاصل شده، امیدوارنماینده بوده، اما مبارزه تمام نشده است. بازیابی لایه ازون یک نتیجه قطعی نیست و بهبود کامل تنها با کاهش مداوم کلر و بُرُم اتمسفر در سال های آینده و ادامه پایبندی به محدودیت های فراوری و مصرف که در پروتکل مونترال تعیین شده است، انتظار می رود.

خبرنگاران فضای مجازی دریچه فناوری