به چه علت احساس سر گیجه دارید - کالارنا

مترجم: رزیتا ملکی زاده

منبع:راسخون

اصطلاح سرگیجه (Dizziness) می تواند جهت توصیف حس سبکی سر بکار رود که در آن فرد احساس می کند در حال غش کردن یا دوران سر بوده به گونه ای که دنیا به دور سرش می چرخد. این مقاله عوامل مؤثر بروز چنین احساسی را به صورت فهرست وار ذکر کرده است.

سرگیجه اصطلاح گسترده ای است که برای نشان دادن گیجی یا سبکی سر (lightheadedness)، دوران سر یا چرخش به دور خود (vertigo) و یا عدم تعادل (disequilibrium) بکار می رود. دوران سر حالتی از حرکات دورانی است که در آن فرد احساس می کند که خودش یا محیط اطرافش در حال چرخیدن هستند. این حالت نشان دهنده وجود مسائلی مرتبط با دستگاه وستیبولار (دهلیزی) گوش داخلی است. عدم تعادل، حالتی است که در آن فرد در پاهای خود احساس بی ثباتی و تزلزل می کند. احساس سبکی سر حسی از دوران و احساس گیجی و چرخشی است که فرد احساس می کند در حال غش کردن بوده که می تواند به دلایل زیادی اتفاق بیافتد. عوامل تأثیرگذار در سبکی سر ممکن است خیلی جدی نباشند، اما افرادی که هرچند وقت یک بار احساس گیجی می کنند بایستی تحت مراقبت های پزشکی قرار گیرند. در چنین مواردی، بروز این حالت می تواند نشانه ای از یک عارضه خاص پزشکی باشد.

علائم مربوط به سرگیجه

 احساس ضعف بدون داشتن احساس سرگیجه، تهوع، تعریق، تپش قلب (احساس سبکی سر)

 احساس چرخش اشیاء دور سر، تهوع و استفراغ (دوران سر)

 بی ثباتی یا لرزش

 از دست دادن تعادل

سایر علائمی که ممکن است تجربه گردد بسته به دلیل نهفته متفاوت خواهد بود. بنابراین، ضروری است علائمی را که همراه با سرگیجه دارید، با پزشک خود درمیان بگذارید.

علل احساس سبکی سر ( lightheadedness )

سبکی سر می تواند به دلایل گسترده ای رخ دهد. با این حال، در صورتی که فرد به طور مکرر دچار احساس سبکی سر می گردد بایستی تحت مراقبت های پزشکی قرار گیرد. عوامل مؤثر در این حالت عبارتند از:

 در برخی موارد، دلیلی که فرد احساس سرگیجه می کند می تواند افت فشار خون شرایطی یا اورتوستاتیک (orthostatic hypotension) باشد. این عارضه ناشی از افت ناگهانی فشار خون است که به هنگام بلند شدن ناگهانی از شرایط نشسته یا خوابیده رخ می دهد. با این حال، این مشکلِ خیلی جدی و خطرناکی نیست. معمولاً، احساس ضعف پس از چند دقیقه دراز کشیدن برطرف می گردد.

کم شدن آب بدن به دلیل اسهال، استفراغ، تب، و غیره، می تواند عامل احساس سبکی سر در فرد باشد.

 برخی داروهایی که برای درمان فشار خون بالا، مسائل تنفسی، درد، مسائل روحی و روانی، و غیره مصرف می شوند، گاهی اوقات می تواند باعث سرگیجه گردد.

 سندرم هیپرونتیلاسیون (Hyperventilation syndrome) یا تنفس سریع، بیماری دیگری است که با سرگیجه و دیگر علائمی مانند تعرق، تپش قلب، احساس خفگی، خس خس سینه، ضعف، و غیره همراه است. و می تواند در اثر اضطراب و استرس ایجاد گردد.

 از دست دادن خون ناشی از آسیب و ضربه هم موجب می گردد فرد احساس سبکی سر داشته باشد. همچنین زنان مبتلا به کم خونی ناشی از منوراژی (خونریزی قاعدگی سنگین و طولانی مدت) ممکن است دچار سبکی سر شوند.

علل دوران سر (Vertigo)

سیستم دهلیزی در توانایی ما در حفظ تعادل نقش حیاتی ایفاء می کند. اطلاعات حسی در مورد حرکت، تعادل و جهت یابی فضایی به وسیله دستگاه دهلیزی در گوش فراهم می گردد. با این حال، زمانی که حلزون گوش که بخشی از گوش داخلی است و در واقع مسئوول ارسال پیام به مغز می باشد، آسیب و یا جراحت می بیند، مغز پیام های نادرست دریافت می کند. این کار موجب دوران سر یا سرگیجه می گردد. عوامل موثر در این بیماری عبارتند از:

 بیماری التهاب لابرینت (Labyrinthitis)، که به وسیله التهاب حلزون گوش در گوش داخلی مشخص می گردد، یکی از مهمترین علل دوران سر به شمار میرود. و معمولاً به وسیله یک عفونت ویروسی ایجاد می گردد که به نوبه خود ممکن است به علائم دیگری مانند از دست دادن تعادل، وزوز گوش، عدم توانایی در تمرکز، از دست دادن شنوایی در یک گوش، تهوع، استفراغ، و غیره منجر گردد.

 یکی دیگر از دلیل های سرگیجه آسیب و صدمه به عصب حامل پیام از گوش داخلی به مغز یعنی عصب دهلیزی است. عصب دهلیزی می تواند به دلیل وجود عفونت، ملتهب گردد، که به نوبه خود انتقال اطلاعات حسی را از گوش به مغز مختل می سازد. این حالت می تواند به علائمی مانند مسائلی در برقراری تعادل، عدم تعادل یا لرزش، دوران سر، سرگیجه، و مسائلی در ارتباط با شنوایی یا بینایی، و غیره منجر گردد.

 سرگیجه شرایطی خوش خیم (Benign paroxysmal positional vertigo) هنگامی رخ می دهد که کریستالهای اندام های اتولیتی (otolith organs) جدا شده و درون مجاری نیم دایره ای گوش داخلی که از مایع پر شده شناور می شوند. در نتیجه، فرد نسبت به تغییرات حالت قرارگیری سر حساس شده که از جهت دیگر واکنشی غیرمجاز نیست. در چنین مواردی، فرد به احتمال زیاد با علائمی مانند دوران سر، سرگیجه، عدم تعادل، احساس سبکی سر، از دست دادن تعادل، تهوع، استفراغ، تاری دید، و غیره روبرو می گردد.

 دوران سر همچنین به دلیل بیماری میگرن، که به نوبه خود نوعی سردرد عروقی است که باعث درد در یک طرف سر، تهوع، استفراغ و حساسیت به نور می گردد، رخ می دهد.

 احساس پر بودن گوش، وزوز گوش (زنگ زدن در گوش)، از دست دادن شنوایی، و اپیزودهای مکرر از سرگیجه در افراد مبتلا به بیماری منیر (Meniere) مشاهده می گردد. که نوعی اختلال گوش درونی است و گروهی معتقدند با حجم یا ترکیب غیرطبیعی مایع گوش داخلی مرتبط می باشد.

 برخی از علل کمتر شایع سرگیجه یا دوران سر شامل تومور مغزی و سرطان است.

نکته پایانی اینکه، حملات سرگیجه می تواند به دلیل عوارض مختلفی ایجاد گردد که شاید جدی و خطرناک بوده و یا این امکان هم وجود دارد که مسئله جدی و خطرناکی نباشد. برای مثال، زنان ممکن است در طول دوران بارداری از داشتن سرگیجه شکایت کنند. بنابراین، کمک های پزشکی بایستی لحاظ گردد تا مشخص گردد دلیل اصلی آن چیست، بخصوص اگر این دوره های سرگیجه هرچند وقت یکبار رخ دهد.

سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه های پزشک متخصص در نظر گرفته گردد.

/ج

منبع: راسخون