تقریبا هیچ، خاطرات انهدام در آثار آغداشلو - کالارنا

گروه دانشگاه خبرنگاران، مائده نیساری؛ نقاشی های آیدین آغداشلو تقریبا در تمام ادوار حراج تهران حضور داشته اند. موضوعی که برخی را نسبت به کیفیت آثار او، کپی بودن آن ها یا بازآفرینی یک طرح ثابت حساس کرده است. در واقع آغداشلو سعی می کند با گرته برداری از آثار نقاشان نامدار پیشین ارتباط بیننده با اثر اصلی را بازسازی کند که خیلی ها معتقدند در نقاشی های آغداشلو این امر اتفاق نمی افتد.

حراجی تهران بهانه خوبی برای دور هم جمع شدن هنردوستان و معرفی آثار هنری می دانند. سوالی که مطرح می شود این است که آیا این رویداد می تواند جای مناسبی برای ارزیابی اثر هنری باشد؟ مهم ترین رویداد اقتصادی هنر های تجسمی هربار یک حاشیه جدید رو می کند؛ فروش تابلو های جعلی سهراب سپهری و پولشویی یکی از حواشی همیشگی این تجمع هنری بوده است؛ این حرف وحدیث ها آن قدر پررنگ هستند که در قسمت های ابتدایی سریال آقازاده کنایه های صریحی به حراج تهران زده شد؛ مافیای هنر، بحث آثار جعلی و سرمایه های هنگفتی که در این رویداد جابه جا می شود.

اما بدون شک مهم ترین حاشیه و اتفاق این حراجی دیروز رخ داد که البته بی ارتباط به حواشی قبلی نیست؛ تابلو خاطرات امید آیدین آغداشلو در این حراجی با قیمت 12 میلیارد و پانصد میلیون تومان فروش رفت تا سیزدهمین دوره حراج تهران چند حاشیه و برآورد را دوباره زنده کند. تا پیش از این گران ترین تابلوی فروخته شده در حراجی تهران تابلویی از سهراب سپهری بود که سال 1397 با قیمت 5 میلیارد و 100 میلیون تومان چکش خورد.

آبان امسال در یک گزارش جنجالی تعدادی از شاگردان قدیمی آغداشلو ادعا کردند که آغداشلو آن ها را مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده است. اینکه این حواشی در حاشیه حرفه هنری او اتفاق افتاده اند کمی داستان را عجیب می کرد؛ پیشنهاد غیراخلاقی در قبال یک تابلو گران قیمت و اتفاقاتی که سر کلاس های او می افتد. این اتهامات را بار ها خود آغداشلو تکذیب کرده است، او در متنی که بعد از این اتهامات نوشت آورده است: در زندگی شخصی و اجتماعی ام هرگز خواسته ای را به کسی تحمیل نکرده ام، چون جزئی از رفتار و روشم نبوده است.

باید تأکید کنم که هر نوع تحمیل جنسی را اکیداً محکوم می کنم، ولی خیلی ها فروش تابلو او در دوره اخیر حراج تهران آن هم ده برابر قیمت پایه اش را به این حاشیه ها مرتبط دانسته اند. درواقع گویا این اتفاق به نوعی خرید آبروی بربادرفته آغداشلو بوده است. درباره اثر خاطرات امید در کاتالوگ سیزدهمین دوره حراج تهران آمده است: اثر پیش رو یکی از متأخرترین آثار هنرمند از مجموعه خاطرات انهدام است؛ مجموعه ای که بیش از چهل سال است ادامه یافته و بخشی از مهم ترین و تأثیرگذارترین آثار نقاش را شامل می شود.

اهمیت این مجموعه جدای از استمرار سال های متوالی، از نگرش خاص هنرمند به هستی ناشی شده و به عنوان اصلی ترین وجه تفکربرانگیز خلق اثر هنری او محسوب می شود. انسان های تصویر شده در این مجموعه، به فرد خاص تاریخی و یا اسطوره ای اشاره ندارند، بلکه مفهوم انسان را در کلی ترین و اصیل ترین صورت خود تصویر می کنند که به واسطه دور شدن از مرز های اخلاق و سنت های گذشته، در حال تخریب و مرگی تدریجی است.

در معرفی این مجموعه آمده است که مجموعه انهدام با برداشت از نقاشی های رنسانس بازآفرینی و بعد منهدم می شوند. رکورددار حراج تهران، یعنی تابلوی نقاشی دو لته خاطرات امید از مجموعه خاطرات انهدام آیدین آغداشلو با تکنیک گواش و مدادرنگی خلق شده است. باید ببینیم این اثر با تمام حواشی اش باعث انهدام آغداشلو در هنر معاصر می شود یا امید را دوباره برای او زنده می کند.

نشریه آینه جادو، دانشگاه الزهرا (س)، شماره پنجم