هامون رنگ زندگی گرفت - کالارنا

این خبری است که به نقل از مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سیستان و بلوچستان رسانه ای شد. حالا هامون نشینان ورود آب به هامون خشکیده را جشن گرفته اند این شادی البته زودگذر است. گفته های وحید پورمردان هم تأییدی براین مدعاست. او به ایسنا گفته است که وضعیت هامون مثل بیماری است که از آی سی یو به بخش منتقل شده است.

وحید پورمردان می گوید آبی که وارد هامون شده و می شود بخشی از سیلاب هایی است که به سمت هامون ایران راهنمایی شده، اما سرعت و حجم ورودی آب پایین است.

به گفته مدیرکل محیط زیست استان سیستان و بلوچستان، گنجایش آبی کل تالاب هامون در دو بخش ایران و افغانستان بالغ بر 11 میلیارد مترمکعب است و اکنون 20درصد از مساحت کل تالاب آبگیری شده است که عدد بالایی نیست البته با توجه به اینکه در دو دهه اخیر هامون با خشکسالی روبرو است، همین قدر آب هم به شدت در اکوسیستم تالاب و نشاط اجتماعی تأثیرگذار بوده است. آخرین باری که تالاب هامون تا همین 20 درصد هم آبگیری کرد، سال 91 بود.

بعد از آن دوره ورودی آب هامون به تدریج کم شده است. پورمردان تأکید کرد: سیستان و بلوچستان کم بارش ترین استان کشور است و سال جاری هم با وجود ترسالی و بارش بالای نرمال در تعدادی از استان ها، سیستان و بلوچستان همچنان با کمبود بارش روبرو است بنابراین با وجود آبگیری تالاب هامون، نمی توان ادعا کرد که سال جاری مشکل گردوغبار در سیستان نخواهیم داشت.

• ناتوانی دستگاه دیپلماسی و سازمان حفاظت محیط زیست

به گزارش خبرنگاران، هامون که روزگاری ایستگاه زمستان گذرانی 186گونه پرنده مهاجر بود بیش از 20سال است که به بیابانی به وسعت 570هزار هکتار تبدیل شده است؛ بیابانی که منشاء ریزگرد و سایر آلودگی های زیست محیطی استان است.

با روی کار آمدن دولت یازدهم که عنوان دولت محیط زیستی را به خود اطلاق کرد هامون نشینان بیش از هر زمان دیگری به احیای هامون امیدوار شدند. این امید ناشی از آن بود که دولت یازدهم نخستین مصوبه هیأت دولت را به احیای دریاچه ارومیه اختصاص داد اما برخلاف آنچه تصور می شد احیای هامون به فراموشی سپرده شد. حالا حسن روحانی، رئیس جمهور، احیای ارومیه را از افتخارات دولت خود می داند باوجود این، هامون همچنان در انتظار تدبیر برای گره گشایی از معضل حقابه ای است که افغان ها بیش از 20سال است از رهاسازی آن دریغ می نمایند.

نگاهی به عملکرد مسئولان محیط زیست و وزارت نیرو و وزارت خارجه در ارتباط با هامون نشان می دهد مسئولان ذیربط در این زمینه تنها به نمایش و شعار بسنده نموده اند. برای نمونه، معصومه ابتکار، رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط زیست، که پس از 8سال دوری از مسند ریاست سازمان محیط زیست دوباره در دولت یازدهم سکان راهنمایی محیط زیست کشور را برعهده گرفت،

چهارم دی ماه 92در سفر به سیستان و بازدید از دریاچه هامون با اشاره به برنامه های این سازمان برای احیای هامون خاطرنشان کرد که زندگی به هامون بازمی شود و دوباره شاهد حضور مردم برای امرارمعاش در این منطقه خواهیم بود. 2سال بعد از این اظهارات(30تیرماه 94) مدیر وقت طرح حفاظت از تالاب های ایران از احیای دریاچه هامون در سال 96خبر داد و گفت که با اجرای برنامه جامع مدیریتی برای تالاب هامون، این تالاب احیا می شود. اما نقطه عطف این اظهارات، اظهارنظر عیسی کلانتری است. او که بعد از معصومه ابتکار، بر مسند ریاست سازمان حفاظت محیط زیست تکیه زد 23مهرماه 97خاطرنشان کرد که هامون دیگر هامون نمی شود.

• چرا هامون، هامون نمی شود

هامون در زمان پرآبی بالغ بر 10میلیارد مترمکعب آب داشت. بنا به اعلام کارشناسان، 3820کیلومترمربع از عرصه های تالابی هامون که در سرزمین ایران واقع شده سالانه به 1.5تا 2.5میلیارد مترمکعب آب احتیاج دارد که قرار بود این احتیاج آبی به وسیله دستگاه دیپلماسی پیگیری شود تا دولت افغانستان حقابه هامون را رهاسازی کند. اما طی همه این سال ها، دستگاه دیپلماسی کشور و سازمان حفاظت محیط زیست نتوانسته اند اقدامی برای رهاسازی حقابه هامون انجام دهند.

هفدهم دی ماه 92رئیس وقت کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی درباره حقابه هامون به خبرنگاران گفت: معضل هامون معضلی بین دولت ایران و افغانستان است که باید مسئولان با راهکارهای مناسب از این معضل گره گشایی نمایند.

باید با افغانستان به این تفاهم برسیم که تمام پیمان های منطقه ای مبنی بر تأمین حقابه هامون که پیش از این بین ایران و افغانستان منعقد شده لازم الاجرا باشد. وزارت امور خارجه و نیرو باید تمام هم و غم خودشان را برای دستیابی به این تفاهم به کار بندند. عباس رجایی اضافه کرد: به نظر می رسد وزارت نیرو و امورخارجه موضوع هامون را با جدیت دنبال ننموده اند در نتیجه حق و حقوق مردم ما استیفا نشده است.

این دو وزارتخانه باید کوشش نمایند، مجلس شورای اسلامی هم این مسئله را پیگیری می نماید. این مستندات نشان می دهد اراده ای برای احیای هامون وجود ندارد و هامون نشینان باید به سیلاب های فصلی دلخوش باشند و دعا نمایند که بارش ها ادامه داشته باشد.

• روزگار پرآبی هامون

آمارهای سازمان شیلات نشان می دهد هامون نشینان در دوران ترسالی، هر سال15هزار تن ماهی صید می کردند و هامون سالانه یک میلیون و 400هزار تن علوفه ارزانی هامون نشینان می کرد. 115هزار راس گاو سیستانی در سفره آباد هامون می چریدند و به مدد نیزارهایی که در هامون رشد می نماید صنایع دستی رونق داشت و زندگی به هامون نشینان لبخند می زد اما اکنون آن دریای پهناور به بیابانی به وسعت 570هزار هکتار تبدیل شده و مدت هاست که هامون نشینان در نبود تدبیر و بی توجهی مسئولان به مهاجرت ناگزیر تن داده اند. آنها سرزمین آبا و اجدادی خود را ترک می نمایند؛ آواره شهرهای دیگر می شوند و غم غربت به جان می خرند تا لقمه نانی تأمین نمایند. سفره که خالی باشد چه باید کرد؟ به ویژه آنکه گردوغبار هم مجالی برای نفس کشیدن برجای نگذاشته باشد.