گلادیاتورهای رومی از نگاه هالیوود؛ واقعیت یا تخیل؟ - کالارنا

گلادیاتورها و نبردهای گلادیاتوری موضوع جذابی برای فیلم ها و سریال های سینمایی هستند. نمایش گلادیاتورها در فیلم ها گاه حالت فانتزی و به دور از واقعیت تاریخی به خود می گیرد؛ اما همواره مایه ای از شواهد تاریخی در آن ها وجود دارد. با افزایش حفاری های باستان شناختی، تصویر کامل تری از گلادیاتورها به دست می آید و می توان مطابقت فیلم ها با واقعیت های تاریخی را ارزیابی کرد. در این مقاله، بیشتر با واقعیت های تاریخی درباره این جنگجویان عصر روم باستان و بعلاوه تصورات اشتباهی که رسانه های جمعی درباره گلادیاتورها پدید آورده اند، آشنا خواهید شد.

واقعیت و تخیل درباره گلادیاتورهای رومی:

• گلادیاتورهای رومی در فیلم ها
• آیا گلادیاتورها نام مستعار داشتند؟
• مرگ ناگهانی یا پیروزی ناگهانی؟
• کوسه در کولوسئوم؟
• آیا روم باستان واقعا انقدر متنوع بود؟

گلادیاتورهای رومی در فیلم ها

وقتی هالیوود فیلم های تاریخی می سازد، بحث های مختلفی درباره درستی یا نادرستی محتوای تاریخی فیلم صورت می گیرد. فیلم های گلادیاتوری نیز فارغ از این روال نیستند. با توجه به اینکه فیلم گلادیاتور 2 (Gladiator II) روی پرده سینماهای دنیا است، سری می زنیم به اطلاعات باستان شناختی و نحوه نمایش گلادیاتورهای هالیوودی را با واقعیت های تاریخی مقایسه می کنیم.

انگار گلادیاتورها را اصلا برای فیلم های سینمایی ساخته اند. آن ها جنگجویان تنومندی با سلاح هایی عجیب بودند که در کولوسئوم، در پیش چشمان امپراتوران و اشراف، به جنگ تن به تن می پرداختند. این درگیری ها به تدریج به جزء اصلی داستان های دوران امپراتوری روم تبدیل شد که در آن ها، قدرت زیاد و بی رحمانه این جنگجویان در برابر زوال و فساد و نازپروردگی اشراف رومی قرار می گرفت.

با افزایش کشفیات باستان شناسی، تصویر واقعی گلادیاتورها و زندگی ایشان در امپراتوری روم نیز کامل تر می شود. حفریات ابتدایی در کولوسئوم، سنگ بنای آغاز ساخت تصویر گلادیاتورها بود؛ اما به مرور و با حفاری های اخیر، اطلاعاتی درباره مدرسه گلادیاتورها در امتداد رودخانه دانوب و بعلاوه پادگان آموزشی آن ها در پمپئی به دست آمده است.

کشفیات باستان شناسی تعیین می نماید که چقدر جنگ گلادیاتورها پیچیده بود و چقدر در پشت این صحنه های نبرد، برنامه ریزی و تمرین وجود داشت. در ادامه می بینیم که از این کشفیات دقیقا چه چیزهایی می توان دریافت.

آیا گلادیاتورها نام مستعار داشتند؟

در فیلم گلادیاتور سال 2000 میلادی، دیدیم که ماکسیموس (Maximus)، با بازیگری راسل کرو (Russell Crowe)، بعد از آغاز پیشه گلادیاتوری، نام مستعار اسپانیایی (The Spaniard) را اختیار کرد. با آنکه به نظر می رسد کنیه دادن به جنگجویان مربوط به کشتی گیران یا جنگجویان حرفه ای امروزی باشد، این رسم به عصر تاریخی روم برمی شود.

به گفته مورخان، شخصیت گلادیاتورها نقشی اساسی در جذب هواداران و پیروان داشت. گلادیاتورها معمولا، بنا بر سبک مبارزه خود، فیگور و تجهیزات خاصی داشتند که به آن آرماتورا (armatura) می گفتند. کلادوس تراکیایی (Celadus the Thracian) یکی از این فوق ستاره ها بود؛ نقاشی ای دیواری در پمپئی، پیروزی های وی و بعلاوه محبوبیتش در میان دختران را به تصویر می کشد.

مرگ ناگهانی یا پیروزی ناگهانی؟

تصاویر جنگ های گلادیاتوری در رسانه های جمعی، این تصور غلط را ایجاد نموده است که گلادیاتورها همواره تا پای مرگ می جنگیدند؛ در صورتی که شواهد تاریخی نشان می دهد که نبردهای بدون بخشش بسیار نادر بود. بعضی از مجرمان یا اسیران جنگی را به میدان نبرد گلادیاتوری می آوردند؛ اما بیشتر گلادیاتورها ورزشکارانی حرفه ای بودند که در مدرسه های گلادیاتوری، تمرین های زیادی را می گذراندند.

گلادیاتور شدن نه تنها مجازات نبود؛ بلکه پیشه ای بود که جنگجویان در پیش می گرفتند و حتی می توانست آن ها را به معروفیت برساند. پرورش دهندگان گلادیاتورها نمی خواستند با مرگ جنگجو، تمام زحماتشان بر باد برود؛ ازاین رو، معمولا نبردها با مرگ و میر همراه نبود؛ تقریبا از هر 10 نبرد، 9 نبرد بدون مرگ گلادیاتور به اتمام می رسید.

کوسه در کولوسئوم؟

در سکانسی نفس گیر از فیلم گلادیاتور 2، کولوسئوم غرق در آب است و کشتی های جنگی در حال جنگ با یکدیگر هستند، کوسه ها نیز در آب به طرز تهدیدآمیزی پیرامون آن ها می چرخند. این سکانس شاید فانتزی هالیوودی به نظر بیاید؛ اما تقلید نبردهای دریایی واقعا برگزار می شد که به آن نوماچیا (naumachia) می گفتند. اما کوسه؟ نه! خبری از کوسه نبود.

ساخت بنای کولوسئوم در حدود سال 80 میلادی تکمیل شد؛ اما پیش از آن گزارشی از تقلید نبرد دریایی وجود دارد؛ اولین تقلید نبردهای دریایی در زمان حکومت ژولیوس سزار (Julius Caesar) ترتیب داده شد. درباره اینکه نوماچیا واقعا در کولوسئوم برگزار گردید یا خیر، میان مورخان اختلاف نظر وجود دارد. طبق بعضی روایت های باستانی، وقتی کولوسئوم افتتاح شد، امپراتور تیتوس (Titus) نبردی دریایی در آن برگزار کرد.

آیا روم باستان واقعا انقدر متنوع بود؟

فیلم گلادیاتور 2، افراد بسیاری از تمام دنیا باستان را نشان می دهد که به طور دقیقی، بازتاب دهنده ماهیت چندفرهنگی امپراتوری روم است. هم در خود مرکز و هم در پاسگاه های مرزی، افراد از نقاط مختلف آفریقا، خاورمیانه و اروپا حضور داشتند.

از آزمایش دی ان ای (DNA) اسکلت های بی سر یافت شده در پاسگاه رومی در بریتانیا، در نزدیکی شهر یورک (York)، تعیین شده است که خاستگاه آن اسکلت ها به چندین هزار کیلومتر دورتر از آن منطقه می رسد. امپراتوری روم ساختاری بین المللی و پویا داشت که در آن، گستره وسیعی از اقوام و فرهنگ ها زندگی می کردند.

اگر فیلم گلادیاتور 2 را دیده اید، نظر خود را درباره آن فیلم و در کل، نبردهای گلادیاتوری با ما و دیگر همراهان خبرنگاران در میان بگذارید.

پرسش های متداول

آیا فیلم های گلادیاتوری واقعی هستند؟

نمایش گلادیاتورها در فیلم ها گاه حالت فانتزی و به دور از واقعیت تاریخی به خود می گیرد؛ اما همواره مایه ای از شواهد تاریخی در آن ها وجود دارد.

آیا گلادیاتورها همواره تا پای مرگ می جنگیدند؟

خیر؛ شواهد تاریخی نشان می دهد که نبردهای بدون بخشش بسیار نادر بود و تقریبا از هر 10 نبرد، 9 نبرد بدون مرگ گلادیاتور به اتمام می رسید.